معرفي كارخانه شاليكوبي مركز

بخش عمده ای از برنج مصرفی مردم دنیا  برنج مرسوم آسیایی است اما در مجموع برنج از هر نوعی که باشد در زمان برداشت از ارضی دارای دولایه­ ی حفاظتی به دور خود است که اولین لایه، پوسته یا سبوس زبر (husk) نامیده می­شود. بعد از آن لایه­ ی دیگری قرار دارد که سبوس نرم (bran) نامیده می­شود. لایه­ ی اول دارای مقادیر قابل توجهی سیلیس بوده و بسیار زبر است، به گونه­ ای که برای انسان و حتی دام­ها قابل مصرف نمی­ باشد. لایه­ی دوم یا سبوس نرم دارای مقادیر بالایی مواد غذایی به ویژه انواع ویتامین­ها بوده و برای دانه ­ی برنج در مراحل رشد نقش تغذیه­ ای دارد اما به راحتی قابل پخت نمی­ باشد. یک دانه­ ی برنج با این دو لایه شلتوک یا شالی (paddy)  نامیده می­شود. فرآیندی که در طی آن این دو لایه از دور برنج برداشته شده و برنج سفید حاصل می­گردد، شالیکوبی (Rice milling) نامیده می­شود. این فرآیند در تاسیساتی انجام می­شود که کارخانه­ ی شالیکوبی (Rice milling factory) نامیده می­شود. ورودی اصلی یک کارخانه­ ی شالیکوبی محصول شالی برداشت شده از مزرعه بوده که طی فرآیندهایی که به فرآیند تبدیل موسوم است به برنج سفید تبدیل می­گردد. در موازات فرآیند تبدیل علاوه بر برنج سفید محصولات جانبی دیگری به دست می­آید که عبارتند از سبوس نرم و پوسته. برنج سفید به دست آمده بر اساس اندازه­ ی دانه به سه دسته­ ی برنج دانه­درسته، برنج نیم­دانه و دان­مرغی تقسیم می­گردد. شالی­های برداشت شده از مزرعه حاوی 20 تا 26 درصد رطوبت بوده و به دلیل وجود این رطوبت بسیار ترد و شکننده می­باشند. بنابراین در ابتدا لازم است تا با استفاده از ابزاری که به خشک­ کن (dryer) موسوم است از میزان رطوبت آنها کاسته گردد. وقتی رطوبت شالی به حدود 10 تا 14 درصد رسید از خشک­ کن خارج شده و به تانک استراحت (tempering tank) منتقل می­گردد. در این مخزن دانه ­های شالی از نظر رطوبت و دما همگن شده و سپس وارد دستگاه تمیزش ثانویه می­گردد. در این دستگاه ذرات گرد و غبار و نیز سنگ­ریزه ­های موجود در شالی جدا می­گردد. در ادامه محصول وارد دستگاه پوست­ کن می­شود. در این مرحله پوسته­ های زبر دور دانه­ ی برنج از آن جدا گشته و به خارج از چرخه منتقل می­شود. آنچه از دستگاه پوست­ کن خارج می­شود برنج قهوه­ ای (brown rice) نام دارد که در ادامه به دستگاه سپراتور وارد می­شود. شالی­های موجود در برنج قهوه­ای در این بخش جدا گشته و مجدداً به پوست­ کن وارد می­شود. برنج قهوه ­ای نیز به دستگاه سفید­کن وارد شده و لایه­ ی سبوس نرم از آن جدا می­گردد. سبوس نرم حاصل از چرخه خارج شده و برنج سفید به دستگاه بوجار وارد می­شود. در این بخش دانه­ های برنج با توجه به طول و نظر مشتری از یکدیگر تفکیک می­گردد.

دکتر عبدالله باقري نشاني

مسئول حوزه تکنولوژی پس از برداشت مرکز

Abdollah.bagheri@gmail.com

شکل 1-  نمای کلی کارخانه ­ی شالیکوبی

شکل2 - سیمای  سیستم کارخانه­ ی شالیکوبی

شكل 3- دستگاه پوست كن غلطك لاستيكي